Complimenten

‘Oprechte complimenten maken werknemers niet alleen blij, ze gaan er zelfs harder van werken.’ Dat was het goede nieuws dat begin dit jaar in de kranten te lezen was naar aanleiding van een onderzoek van de Universiteit van Maastricht. Niet alleen de mensen die het compliment krijgen gaan harder werken, maar ook de directe collega’s doen er een schepje bovenop. Er is dus geen enkele reden om je complimenten voor je te houden. Toch?

Helaas! Onlangs zei iemand nog tegen me: “Daarom moet je dus nooit een compliment geven. Zodra je dat doet, gaat de ander minder goed presteren.” Dit was niet de eerste keer dat ik dit argument hoorde. Hoewel mijn onderbuik me altijd vertelt dat het geen goede redenering is, heb ik toch steeds weer moeite om echt korte metten te maken met dit argument. Het lastige is namelijk dat deze mensen altijd goede voorbeelden kunnen geven waarin het zo gelopen is. Ik kom zelf nooit verder dan de bewering dat het één niet persé met het ander te maken heeft… en ik ben daarmee duidelijk niet overtuigend genoeg om ze op andere gedachten te brengen.

Maar toen las ik het boek ‘Ons feilbare denken’ van Daniel Kahneman. Kahneman beweert dat oprecht complimenteren veel effectiever is dan straffen. Heel veel gezaghebbende onderzoekers zijn dit volledig met hem eens. Maar Kahneman gaat nog een stap verder. Hij legt haarfijn uit waarom het lijkt alsof een compliment averechts werkt, terwijl het niet zo is.  Hij noemt het: regressie naar het gemiddelde. Heel kort door de bocht uitgelegd, komt het op het volgende neer: er zitten altijd willekeurige schommelingen in de kwaliteit van prestaties. De ene keer doet iemand het nu eenmaal beter dan de andere keer. Daar komt bij dat je doorgaans iemand pas een compliment geeft wanneer hij bovengemiddeld goed presteert. Of het compliment op dat moment nu wel of niet gegeven wordt, de kans is groot dat de volgende prestatie minder goed zal zijn. Dat is een wiskundige waarheid. Het is géén gevolg van het gegeven compliment.

Het goede nieuws is dat complimenten wel degelijk een positief effect hebben op toekomstige prestaties. Het heeft misschien niet zoveel effect als je zou willen, maar een positief effect heeft het. We kunnen dus zonder bezwaar al onze oprechte complimenten uitdelen. Er is geen nadelige bijwerking om rekening mee te houden. Sterker nog, regressie naar het gemiddeldespoort ons aan om veel vaker een compliment te geven. Doe het niet alleen om de “uitzonderlijk goede prestaties” te belonen, maar ook de “gewoon goede prestaties”. De kans dat de ander het de volgende keer nog beter doet is dan wiskundig gezien alleen maar groter. En het gegeven compliment zal die kans zelfs extra vergroten.