Triage: omdat niet alles de hoogste prioriteit kan krijgen

Het gebeurt eigenlijk nooit dat je maar één doel hebt. Dat er verder helemaal niets anders belangrijk voor je is. Omdat je altijd meerdere doelen tegelijk nastreeft, is het noodzakelijk dat je prioriteiten stelt. Alleen dan kun je zoveel mogelijk van je doelen behalen. Logisch toch? Maar dingen opgeven die belangrijk voor je zijn valt niet mee. We zijn maar al te vaak geneigd om aan alles vast te houden en zo met niets over te blijven. Dat moet beter kunnen.

Waarom is prioriteiten stellen nu eigenlijk zo moeilijk? Er zijn twee hoofdredenen voor te noemen. Ten eerste wil je het nu eenmaal allemaal. Kiezen is niet leuk. Ten tweede is er geen objectieve, universele maatstaf om aan te houden. Hierdoor raak je al snel bedolven onder eindeloos veel afwegingen die geen van alle doorslaggevend zijn.

We kunnen in alle situaties waarin we prioriteiten moeten stellen veel leren van ‘triage’. Dit is een fascinerend systeem dat oorspronkelijk gebruikt werd bij het beoordelen van slachtoffers van grote natuurrampen en veldslagen. Bij triage worden alle slachtoffers in categorieën ingedeeld op basis van de ernst van hun verwondingen en de noodzaak van hulp. Vervolgens worden ze in de volgorde van categorieën geholpen. Dat levert soms hele moeilijke keuzes en schrijnende situaties op, maar het is bewezen dat op deze manier uiteindelijk de meeste mensen gered kunnen worden. Het geeft het best haalbare resultaat.

Dat klinkt nog niet erg bijzonder he? Het klinkt zelfs precies hetzelfde als ‘gewoon de meest belangrijke dingen voor laten gaan’. Maar er is meer. Triage wordt indien nodig ook wel andersom toegepast. Wanneer er bijvoorbeeld te weinig hulpverleners zijn om iedereen tijdig te helpen, dan worden de ‘minst ernstige slachtoffers’ eerst verzorgd. Zij kunnen daarna meehelpen bij de verzorging van zwaarder gewonden. Wanneer je je in zo’n heftige situatie bevindt, vraagt het veel lef en daadkracht om zo’n keuze te maken. Je moet je ratio de overhand geven over je gevoel. Alleen dan zal je in staat zijn om de meest hulpbehoevende mensen te laten wachten op hulp. Lef en daadkracht is ook nodig wanneer je zelf meerdere doelen (van welke aard ook) tegelijk nastreeft. Wanneer je inziet dat je meest belangrijke doel niet haalbaar is tot je bijvoorbeeld andere problemen hebt opgelost, is het nodig dat je minder belangrijke problemen eerst gaat oplossen voor je je gaat richten op dat wat eigenlijk je grootste prioriteit heeft.

Wat nog het meest opvallend en leerzaam is aan triage, is dat slachtoffers die er het ergst aan toe zijn en het meest acuut hulp nodig hebben, niet altijd de hoogste prioriteit krijgen. Wanneer er redelijkerwijs niet verwacht wordt dat ze te redden zijn, krijgen ze zelfs de laagste prioriteit. Eerst worden alle andere slachtoffers geholpen die er minder erg aan toe zijn, maar wel een overlevingskans hebben. Dat klinkt misschien voor de hand liggend, maar kun je je voorstellen hoe moeilijk het is om die keuze te maken en ernaar te handelen? Opnieuw zal je ratio het moeten overnemen van je gevoel. Een hele zware taak onder aangrijpende omstandigheden. En ook hier geldt weer hetzelfde voor iedere lastige situatie waarin je je hard maakt voor welke doelen ook. Soms is het noodzakelijk om het meest belangrijke, opzij te zetten omdat het niet haalbaar is. Je moet dat doel bij voorbaat laten varen om je te kunnen richten op de doelen die wel haalbaar zijn. De vraag is of je rationeel genoeg bent om het op dat moment in te zien én ernaar te handelen. Ben jij dat? Ook wanneer het er écht toe doet?