Een tijdje geleden begonnen we deze serie waarin we met een andere bril naar de zes basiselementen van het CCSS model voor constructief communiceren kijken. Nu eens niet naar wat het je extra oplevert, maar omgekeerd juist eens naar de vraag: wat als je die elementen van het model nu eens niet zou toepassen of zelfs bewust negeert.

Van de zes basiselementen, Empathie, Doel, Duidelijk, Gevoel, Oprecht en Hoffelijk, hebben we het in vorige afleveringen al gehad over empathie en doel. Vandaag gaan we kijken naar het element ‘Duidelijk.’ Wat ‘duidelijk’ als basiselement in dit model doet, ligt voor de hand. Wanneer je samen met anderen – in gesprek met anderen – naar een bepaald doel toe wilt werken, dan is het om te beginnen belangrijk dat je duidelijk kunt zijn en durft te zijn over wat dat doel is. Immers, wanneer jij de enige bent die goed begrijpt wat je wilt, dan is de kans dat je anderen meekrijgt buitengewoon klein.

Dus daar hebben we meteen de eerste te pakken. Wanneer je niet duidelijk bent, niet duidelijk kunt zijn over wat je doel is, over waar je in een gesprek naartoe wilt, dan ga je je doel niet halen. Echt vanzelf gaat die ander het niet begrijpen. En als je doel zich wel vanzelf realiseert, dan is het waarschijnlijk iets waar niet eens echt een gesprek voor nodig was geweest. Als wel, dan kun je niet zonder duidelijkheid.

Hoe je duidelijk moet zijn, daar zijn boeken over volgeschreven. Daar gaan we het hier niet uitgebreid over hebben. In elk geval kun je zeggen: doe bewust je best om duidelijk te zijn. Probeer een eindeloze woordenbrij te vermijden, praat niet in onbegrijpelijk jargon en controleer regelmatig of de ander je nog kan volgen. En als het een lastig gesprek voor je is…. dúrf dan ook duidelijk te zijn. En om misverstanden te voorkomen: duidelijk zijn is niet hetzelfde als lomp zijn. Wees aardig én duidelijk.

Vergis je niet: niet duidelijk zijn, omdat mensen denken dat ze vanzelf wel begrepen worden, gebeurt veel vaker dan je denkt. En niet duidelijk durven zijn omdat het een beetje lastige gesprekspartner is, gebeurt ook veel vaker dan je denkt. Vaak hebben we ergens zelf ook al heel lang over nagedacht en het is een begrijpelijke menselijke neiging om je dan te gaan gedragen alsof het de ander ook meteen wel helder zal zien. Maar die ander wordt met het doel dat jij voor jezelf stelt misschien nu pas voor het eerst geconfronteerd.

En dan tot slot: andere redenen om bewust niet duidelijk te zijn. Kunnen die er ook zijn?  Ja. Recente politieke Haagse debatten laten het weer eens zien. Misschien wil je juist dat er bepaalde zaken zijn die een ander niet duidelijk worden. Zaken die je liever onder tafel wilt houden. Alle morele afwegingen en over integriteit daargelaten, zit daar een groot gevaar aan. Zeker wanneer een gesprekssituatie al een heftige of uitdagende is. Juist dan zullen gesprekspartners alerter zijn of je wel te vertrouwen bent. En we leven en werken ook steeds meer in glazen huizen. Alles wordt transparant.

Is het dan helemaal niet mogelijk om mensen met onduidelijkheid een rad voor de ogen te draaien?  Ja, echt wel. We komen er laten nog op terug als we het over het basiselement ‘Oprecht’ gaan hebben. Maar je zult daar dan echt al je aandacht, energie, talent en zorgvuldigheid in moeten stoppen. En daar kun je je echt wel iets bij afvragen…

Dus ‘Duidelijk’ is als basiselement in het model ónmisbaar. Wil je samen op een doel af: zorg dat je duidelijk kúnt zijn, wéés duidelijk en dúrf het ook te zijn.